← Alle onderwerpen
- Moestuin onderhouden
- Water geven in de Makkelijke Moestuin
- Voeding aanvullen tijdens het seizoen
- Dieven van tomaten, komkommer en pompoen
- Courgettes oogsten: hoe doe je dat?
- Zelf zaden oogsten
- Moestuinbak klaarmaken voor een nieuw seizoen
- Eind mei / begin juni: oogsten en voeding aanvullen
- Half februari nu al zaaien
- Je moestuinbak en op vakantie
- Juli: tomaat, courgette en komkommer
- Zaaien in augustus voor de herfst
- Begin september zaaien
- Zaaien oktober
- Welke groentes kunnen tegen kou
- Maak je moestuinbak winterklaar
- Stikstof bolletjes: voedsel voor je planten
Zelf zaden oogsten
Wil je zelf zaden oogsten voor volgend jaar? Dat is helemaal niet moeilijk.
Ik doe het niet zo vaak omdat ik er meer dan zat heb. Logisch als je ze zelf verkoopt ;-)
Maar soms is het zó makkelijk dat zelfs ik het niet kan laten:
Ik laat je hier zien hoe je het doet.
Verzamel ze voor jezelf, voor iemand anders of voor de vogels in de winter. Of stuur ze op aan de stichting Zaden voor Voedsel.
Vóór je daarmee begint moet je wel even weten of het kan. Want lang niet alle groentesoorten zijn daar geschikt voor.
F1 hybrides
Zaden van groentes die ver zijn doorgekweekt heten hybrides. Dat doen kwekers om bijvoorbeeld mooiere vruchten te krijgen of om ze beter bestand te maken tegen bepaalde ziektes.
Op het zakje staat dan de aanduiding F1.
Onze huidige klimcourgette Black Forest F1 is een mooi voorbeeld. Die is doorgekweekt voor de langere stengel en daarom kan je 'm opbinden aan het klimrek.
Oogst je daar zaden van, dan heb je kans dat de planten die daaruit komen er heel anders uitzien of weer net zo groeien als gewone courgettes.
Van onze vorige klimcourgette Long Green Trailing kon je wel weer de zaden oogsten. Die valt onder de volgende groep:
Erfgoedzaden
Van groentes uit erfgoedzaden - heirloom op z’n Engels - kan je wel goed de zaden oogsten. Dat zijn groentesoorten die al heel lang bestaan en die zaadvast zijn. Dat wil zeggen dat uit de zaadjes weer precies dezelfde planten groeien.
Palmkool is zo'n soort, en de Nieuwzeelandse spinazie die in ons zadenpakket zit.
De bloemen (en zaden) van Nieuwzeelandse spinazie groeien langs de stengel.
Maar ook van de andere soorten kan je de zaadjes oogsten. Soms komen dan wel wat andere eigenschappen tevoorschijn. Rode sla wordt dan bijvoorbeeld weer groen.
Waar zitten de zaadjes?
Zaadjes vind je altijd op de plek waar eerst een bloem zat. Dat betekent dus dat de planten waar je zaadjes van wilt oogsten eerst gebloeid moeten hebben.
Bij veel bloemen en kruiden zie je meteen waar de zaadjes zitten:
Sommige bloemen maken er echte kunststukjes van.
Kijk maar naar de Juffertjes in het Groen:
De bloemen zijn prachtig, bijen zijn er dol op, en de zaaddozen zijn supermooi.
Net peperbusjes:
En als klap op de vuurpijl kan je de bloemen en de zaden ook nog eten. Ze smaken een beetje nootachtig.
Afrikaantjes zijn ook makkelijk.
Niet dat ik een fan van Afrikaantjes ben hoor, ik vind ze niet mooi en ze stinken.
Maar voor de moestuin is dat laatste juist goed. De geur stoot veel schadelijke insecten af en in de grond maken ze een stofje waar wortel-etende aaltjes niet tegen kunnen. Da's wel weer handig.
Om de zaadjes te oogsten pluk je een uitgedroogde bloem, breek die open en je ziet dit:
Genoeg voor een heel veld. Mocht je dat willen 😉.
Oogst voor of na de bloei?
Sommige groentes oogst je na de bloei, zoals peultjes, boontjes en courgettes.
Maar bij veel groentes oogst je juist vóór de plant gaat bloeien. Denk maar aan alle groentes waarvan je het blad oogst bijvoorbeeld, en aan de wortel- en knolgroentes. Bij koolsoorten is het net zo.
Wil je van de laatste groep zaad oogsten dan zal je de planten dus eerst moeten laten bloeien.
Hoe oogst je de zaden?
Pompoenen
Pompoenzaden zijn het makkelijkst. Dat komt omdat je een pompoen pas oogst als die al helemaal rijp is. Dat is zover als het steeltje van de pompoen verkurkt en hard en droog is.
De zaden in de pompoen zijn dan al klaar voor het volgende jaar. Je schept ze uit de pompoen en spoelt ze goed af tot ze niet meer plakkerig aanvoelen.
Laat ze dan op een theedoek of stuk keukenpapier goed drogen, wrijf je de vliesjes eraf en klaar ben je.
Hiervoor kan je ook pompoenen uit de winkel gebruiken. Pompoenen worden bijna altijd biologisch geteeld en zijn redelijk zaadvast.
Courgettes en komkommers
Courgettes en komkommers oogst je meestal als ze nog niet helemaal rijp zijn, dan zijn ze veel lekkerder.
Om zaden te winnen zal je dus een paar exemplaren moeten laten hangen en mega-groot laten worden.
Hier zie je de zaden van een komkommer:
De komkommer zelf is niet meer te eten. Bovendien stopt de plant met het maken van nieuwe vruchten als er van die grote exemplaren hangen, dus doe het pas aan het eind van het seizoen.
Soms hoor je dat je van je courgettes beter geen zaden kan oogsten omdat ze dan giftig kunnen worden. Dat is meestal niet waar, maar hoe het precies zit lees je hier.
Boontjes
Bij peultjes en bonen is het ook makkelijk. Die laat je hangen tot de zaden groot worden. Als de peulen verdroogd zijn kan je ze plukken.
De zaden - de boontjes of erwten - zijn dan hard geworden en kan je bewaren tot volgend jaar.
Ook deze planten stoppen met bloeien als ze rijpe zaden hebben: de taak om voor nakomelingen te zorgen zit er dan op.
Sla, wortels en kolen
Om het zaad van bladgroentes te oogsten, laat je expres een paar planten in je bakken doorschieten. Op de foto hierboven zie je bij bindsla de bloemknoppen al tevoorschijn komen.
Het blad is niet meer te oogsten maar als ik lang genoeg wacht komen er bloemen. Als die zijn uitgebloeid komen de zaadjes in het vruchtbeginsel onder de bloem.
Net zoals bij de palmkool:
Eerst gaat de plant bloeien, dan komen er een soort peultjes en als die verdrogen maak je ze open en zie je de zaden zitten.
Oogsten en bewaren
De verzamelde zaadjes moet je eerst nog even goed drogen: op een koele droge plek uit de zon.
Als ze helemaal droog zijn doe je ze in zakjes. Schrijf daar dan meteen de naam op want anders weet je straks echt niet meer wat het zijn ;-).
Bewaar de zakjes op een droge, koele en donkere plek. In een goed afgesloten glazen pot in de koelkast is helemaal perfect.
Geduld
Voor het oogsten van zaden moet je wel wat geduld hebben.
De palmkool hierboven zaaide ik in mei, overleefde de zachte winter, ging in het voorjaar bloeien en in juli waren de zaden rijp om te oogsten. Daar ging dus ruim een jaar overheen.
Je kan je dus afvragen of het al die moeite wel waard is.
Maar als je planten tóch al in bloei geschoten zijn, of als je de boontjes of peultjes per ongeluk te lang hebt laten hangen, dan is het nog maar een kleine moeite om de zaden te verzamelen en in zakjes te doen, toch? Net als van al die leuke bloemen.
En dan is het wel weer erg leuk om ze volgend jaar te gebruiken.
Succes!
PS: Meer weten over mijn manier van moestuinieren?
